2015 : Τα μέτωπα

 

Μητροπούλου Ειρήνη 

Ο κόσμος το 2015: Τρία καυτά μέτωπα

Λιτότητα, οικονομική κρίση στην Ε.Ε. και απειλή ενός νέου ψυχρού πολέμου

Αγρια λιτότητα, και κρίση χωρίς τέλος στην ΕΕ. Απειλή ενός Β' Ψυχρού Πολέμου Ρωσίας - Δύσης για την Ουκρανία. Νέος χάρτης στη Μέση Ανατολή, με την άνοδο βάρβαρων τζιχαντιστών. Αυτά είναι τρία από τα πιο φλέγοντα προβλήματα που θα αντιμετωπίσει ο κόσμος, την χρονιά που έρχεται.

1. Η επίμονη παρακμή της Ευρώπης

Το πιο σημαντικό γεγονός το 2014 ήταν κάτι που δεν συνέβη: Η Ευρώπη δεν έλυσε τα μακροχρόνια οικονομικά, πολιτικά και κοινωνικά προβλήματά της. Αυτό παραμένει υπ' αριθμόν ένα πρόβλημα, γιατί ανεξάρτητα της παρακμής της, η Ευρώπη εξακολουθεί να πρωταγωνιστεί στο παγκόσμιο σύστημα.

Συνολικά, η οικονομία της ΕΕ είναι η μεγαλύτερη στον κόσμο. Η γηραιά ήπειρος συνεχίζει να βρίσκεται στο κέντρο του παγκόσμιου εμπορίου, της επιστήμης και του πολιτισμού. Η ανικανότητα της Ευρώπης να επιλύσει τα προβλήματά της, ή τέλος πάντων να κάνει κάποια σημαντική πρόοδο, δεν έχει σχέση με στρατούς και εκρήξεις, αλλά μπορεί να διαταράξει το παγκόσμιο σύστημα περισσότερο από οποιονδήποτε άλλον παράγοντα το 2015.

Η μεγάλη απόκλιση στην ευρωπαϊκή εμπειρία είναι τόσο ανησυχητική όσο η γενική οικονομική δυσπραγία, με την ανεργία βόμβα στα θεμέλια της ΕΕ.

Τα τεράστια ποσοστά της στην Ελλάδα, την Ισπανία και όλη τη Νότια Ευρώπη επηρεάζουν βαθιά εκατομμύρια ανθρώπους. Η σχετική ευημερία της Γερμανίας και της Αυστρίας διαφέρει κατά πολύ από εκείνη του νότου, τόσο πολύ ώστε να θέτει σε αμφισβήτηση τη βιωσιμότητα της ίδιας της Ευρωπαϊκής Ενωσης.

Διαμαρτυρίες και συγκρούσεις στους δρόμους για την λιτότητα, νέοι εθνικισμοί και άνοδος των άκρων στις κάλπες, και ο καταγγελτικός λαϊκισμός που απλώνει ρίζες, απειλούν το ευρωπαϊκό οικοδόμημα, όπως το γνωρίσαμε στο δεύτερο μέρος του 20ού αιώνα. Με κάθε χρόνο που περνά, η οικονομική κρίση απειλεί να γίνει μια μόνιμη ευρωπαϊκή πραγματικότητα, με συγκλονιστικές επιπτώσεις για τον κόσμο.

2. Κρίσεις στην Ουκρανία και την Ρωσία

Ιστορικά, εντάσεις μεταξύ της Ρωσίας, της ευρωπαϊκής χερσονήσου και των ΗΠΑ έχουν δημιουργήσει πολέμους και επαναχάραξη συνόρων.

Ναπολεόντειοι Πόλεμοι, Α' και Β' Παγκόσμιος και ο Ψυχρός Πόλεμος, όλοι τελείωσαν με δραματικό παναπροσδιορισμό της ισορροπίας των δυνάμεων και του χάρτη στην Ευρώπη. Ο «παγωμένος» εμφύλιος στην ανατολική Ουκρανία και η κρίση στην οικονομία της Ρωσίας είναι το δεύτερο πιο σημαντικό θέμα που μπορεί να μας απασχολήσει το 2015.

Οι περισσότεροι αναλυτές δεν πιστεύουν ότι η Ρωσία πρόκειται να καταρρεύσει σύντομα, ούτε περιμένουν ότι η ουκρανική κρίση θα εξελιχθεί σε θερμό πόλεμο μεταξύ μεγάλων δυνάμεων.

Παρ 'όλα αυτά, οι πιθανότητες σύγκρουσης δεν είναι ασήμαντες. Και οι επιπτώσεις της μείωσης της τιμής του πετρελαίου για την ρωσική οικονομία θα είναι ένα από τα πιο σημαντικά θέματα το 2015.

3. Διάλυση του κόσμου της γραμμής Σάικς-Πικό στη Μέση Ανατολή.

Ο σερ Μαρκ Σάικς και ο Φρανσουά Ζωρζ-Πικό ήταν ο Βρετανός και ο Γάλλος διπλωμάτης που ξανασχεδίασαν τον χάρτη της περιοχής μεταξύ της Μεσογείου και της Περσίας μετά τον Α' Παγκόσμιο Πόλεμο, εφευρίσκοντας χώρες όπως τον Λίβανο, την Ιορδανία, την Συρία και το Ιράκ.

Σήμερα, πολλά από τα κράτη της περιοχής είναι σε αναταραχή, και άλλα καταρρέουν. Τα γεγονότα στη Συρία και το Ιράκ μοιάζουν με την κρίση στο Λίβανο πριν από μια γενιά: Η κεντρική κυβέρνηση διαλύεται, και οι πολέμαρχοι που αντιπροσωπεύουν διάφορες ομάδες έχουν αναλάβει τον έλεγχο σε θραύσματα χωρών, με συγκρούσεις που διασχίζουν διεθνή σύνορα. Ετσι, η ιρακινή κρίση και ο εμφύλιος στη Συρία έχουν γίνει ένα μέτωπο, με την άνοδο των τζιχαντιστών του Ισλαμικού Κράτους (IS).

Ονειρο του νέου «χαλίφη» Αλ Μπαγκντάντι είναι να κατακτήσουν οι ισλαμιστές του IS όλα τα πρώην εδάφη των Οθωμανών. Η οργάνωση θέλει να σβήσει τα σύνορα της αποικιοκρατίας που χάραξαν οι δυτικοί νικητές του Α' Παγκοσμίου Πολέμου στην Εγγύς Ανατολή.

Ο συμβολισμός είναι δυνατός: όταν οι τζιχαντιστές έστειλαν τη φωτογραφία με μια μπουλντόζα να γκρεμίζει χωμάτινο φράγμα στα σύνορα Συρίας και Ιράκ, ανακοίνωσαν θριαμβευτικά: «Καταστρέψαμε τη γραμμή Σάικς - Πικό!». Στα μάτια πολλών αράβων, ακόμη και των πιο μετριοπαθών, εκείνη η γαλλοβρετανική συμφωνία του 1916 που μοίρασε τα εδάφη της Μέσης Ανατολής ήταν η αρχή του δυτικού ιμπεριαλισμού - από τη διάλυση της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας ως την ίδρυση του Ισραήλ το 1948, και την εισβολή στο Ιράκ το 2003.