Θολό τοπίο στην Ευρώπη,ελληνικές εκλογές και κυπριακά αδιέξοδα

                                                     

Του Στέφανου Κωνσταντινίδη*

Όπου και να στρέψει κανείς τη ματιά του αυτές τις μέρες το τοπίο είναι θολό. Στην Ουκρανία πρώτα  όπου ξανάρχισε ο πόλεμος, και οι νεκροί χιλιάδες. Ποιος θα το έλεγε πως μετά τα Βαλκάνια, θα ξεσπούσε ένας ακόμη τόσο αιματηρός και καταστροφικός πόλεμος στην Ευρώπη. Κι αυτή τη φορά οι συνέπειες θα είναι βαριές γιατί αναβιώνει και μια μορφή Ψυχρού Πολέμου. Η Μέση Ανατολή συνεχίζει να βράζει πάντα κι η Δύση μετρά τους κινδύνους από τους τζιχαντιστές που έθρεψε.

Όμως το τοπίο παρουσιάζεται θολό αυτές τις μέρες και πάνω από το μέλλον της ίδιας της Ευρώπης. Η προσπάθεια του Διοικητή της Ευρωπαικής Κεντρικής Τράπεζας-ΕΚΤ Μάριο Ντράγκι  να αλλάξει έστω και ελαφρώς τη μονεταρίστικη πολιτική λιτότητας που επέβαλε η Γερμανία, με το πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης, τον φέρνει αντιμέτωπο με τη χώρα αυτή και γι΄αυτό και οι εκπτώσεις μπροστά στην αντίθεση του Βερολίνου στο σχέδιό του. Ουσιαστικά αυτό που επιδιώκει ο Ντράγκι είναι η υιοθέτηση, έστω και εν μέρει, της πολιτικής της Φέντεραλ Ριζέρβ των ΗΠΑ για να αντιμετωπιστεί η λιτότητα που έχει γονατίσει την Ευρώπη και να υπάρξει έστω και μιας κάποιας μορφής ανάπτυξη. Το σχέδιο του Ντράγκι προβλέπει την αγορά ομολόγων των χωρών της Ευρωζώνης που αντιμετωπίζουν πίεση στο κόστος δανεισμού τους και εισάγει για πρώτη φορά την αρχή της αμοιβαιοποίησης του κινδύνου. Θα σήμαινε στην πράξη ένα βήμα προς την ενίσχυση της ευρωπαικής ενότητας αφού η ΕΚΤ θα σήκωνε το βάρος στήριξης του συνόλου των χωρών της Ευρωζώνης και ο οποιος κίνδυνος θα ήταν αμοιβαίος, κάτι που αυτή τη στιγμή δεν γίνεται. Γράφτηκε πως το Βερολίνο αντιτάσσεται σ’αυτή την πολιτική γιατί, ανάμεσα στα άλλα, φοβάται μια χρεοκοπία της Ιταλίας. Και στην περίπτωση αυτή το κόστος θα διαμοιράζετο σε όλη την Ευρωζώνη. Καθώς όμως το Βερολίνο δεν έχει εναλλακτική πολιτική στο σχέδιο Ντράγκι και  μια ιταλική χρεοκοπία θα τίναζε ολόκληρη την Ευρώπη στον αέρα.

Στα καθ΄ ημάς, την Κυριακή που θα διαβάζεται αυτό το άρθρο η Ελλάδα θα εκλέγει νέα κυβέρνηση. Με αυτοδυναμία ή χωρίς, θα είναι, σύμφωνα με τις δημοσκοπήσεις, κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ με πρωθυπουργό τον Αλέξη  Τσίπρα. Οι ανησυχίες είναι πολλές και δικαιολογημένες. Θα υπάρξουν  παζάρια, πιέσεις, εκβιασμοί. Όμως η χώρα δεν αντέχει άλλο πια με Σαμαρά και Βενιζέλο. Η αλλαγή είναι αναγκαία, με την ελπίδα ότι μια νέα κυβέρνηση θα πετύχει κάτι καλύτερο για τον ελληνικό λαό. Στην Κύπρο εκφράζονται ανησυχίες για την πολιτική που θα ακολουθήσει ο ΣΥΡΙΖΑ στο Κυπριακό. Ο σημερινός όμως ΣΥΡΙΖΑ δεν είναι αυτός του 4% όπου πλειοψηφούσαν τα «ανανικά» στοιχεία. Υπάρχουν σ’αυτόν και δυνάμεις που αντιτάχτηκαν στο σχέδιο Ανάν και το πιθανότερον  είναι πως η πολιτική της νέας κυβέρνησης δεν θα διαφέρει από αυτή που ακολούθησε ο Σαμαράς. Πολιτική δηλαδή περιορισμένης ευθύνης.  Είναι άλλωστε λίγο παράδοξο να αναμένεται η σωτηρία από την Αθήνα, όταν στη Λευκωσία η πολιτική Αναστασιάδη έχει οδηγήσει σε τραγικά αδιέξοδα. Αν η Λευκωσία υιοθετούσε μια καθαρή γραμμή στο Κυπριακό, καμιά ελληνική κυβέρνηση δεν θα μπορούσε να αντιταχθεί σε αυτή γιατί θα ξεσηκωνόταν ο ελληνικός λαός και το κόστος θα ήταν πολύ μεγάλο για να το σηκώσει.. Όσοι λοιπόν ανησυχούν για την πολιτική της Αθήνας στο Κυπριακό, καλό θα ήταν να στραφούν πρώτα προς τη Λευκωσία που έχει και την τελευταία λέξη.

Κατά τα άλλα και στην Κύπρο το τοπίο παραμένει θολό, με τους χειρισμούς Αναστασιάδη στο Κυπριακό να το έχουν οδηγήσει σε τέλμα. Το ίδιο  και στα θέματα της ενέργειας όπου σφίγγει ο τουρκικός κλοιός.  Επιπλέον η πτώση της τιμής του πετρελαίου και του φυσικού αερίου δημιουργεί νέα αρνητικά δεδομένα. Θολό παραμένει επίσης   το τοπίο και στην οικονομία, όπως και στα θέματα της διαφάνειας και της τιμωρίας των ενόχων της πρόσφατης καταστροφής. Και φως δεν φαίνεται δυστυχώς  στο τούνελ.  Ούτε και διάθεση υιοθέτησης μιας στρατηγικής απεγκλωβισμού από τα σημερινά αδιέξοδα. Η προγραμματιζόμενη επίσκεψη Αναστασιάδη στη Μόσχα, ίσως να ανοίγει ένα παράθυρο ελπίδας. Θα τολμήσει όμως ο κύπριος Πρόεδρος να απογαλακτιστεί από τα σύνδρομα της «δυτικοφροσύνης» και να δημιουργήσει μια νέα σχέση με τη Μόσχα, μια μεγάλη δύναμη που θα μπορούσε να βοηθήσει να αποτραπούν τα χειρότερα;  Η ελπίδα πεθαίνει τελευταία, κατά που λένε.

Ο Στέφανος Κωνσταντινίδης είναι καθηγητής πολιτικών επιστημών στο Κεμπέκ του Καναδά και επιστημονικός συνεργάτης του Πανεπιστημίου Κρήτης.

* .E-mail   stephanos.constantinides@gmail.com