Aντιγόνη Xατζηανδρέα

Tης Ολγας Σελλα

Οι νεανικές της φωτογραφίες, στα χρόνια του Μεσοπολέμου στην κοσμοπολίτικη Αίγυπτο, αποτυπώνουν μια δροσερή, κομψή, μικροκαμωμένη κοπέλα, που εξέπεμπε ευγένεια και φινέτσα. Ηταν η φιγούρα της Αντιγόνης Χατζηανδρέα, της συζύγου του συγγραφέα Στρατή Τσίρκα, στα πρώτα χρόνια του γάμου τους. Η Αντιγόνη Χατζηανδρέα, η σύζυγος του συγγραφέα Στρατή Τσίρκα, πέθανε σε ηλικία 98 χρόνων τα ξημερώματα της Κυριακής.
Είχε παντρευτεί τον Στρατή Τσίρκα το 1937 και παρ’ ότι καταγόταν από μια αστική οικογένεια του Καΐρου (κόρη του γιατρού Κερασιώτη) αντιμετώπισε, δίπλα στον συγγραφέα των «Ακυβέρνητων Πολιτειών», πολλές και δύσκολες περιπέτειες, συγγραφικές, πολιτικές, οικογενειακές, ακόμα και οικονομικές. Οι άνθρωποι που την γνώρισαν από τότε που έφτασε στην Ελλάδα μιλούν για μια γυναίκα που στάθηκε στοργική, πρακτική, ενημερωμένη, ανεκτική δίπλα στον Στρατή Τσίρκα, στα χρόνια της διαγραφής και του ξεριζωμού του από την Αίγυπτο, στα πάθη, τις περιπέτειες της γραφής του, στις μεταπτώσεις που συχνά συνεπάγεται αυτή η βάσανος.
Την θυμάμαι πριν από αρκετά χρόνια σε κάποια εκδήλωση για τον Τσίρκα την Αντιγόνη Χατζηανδρέα. Πάντα ευγενής, πάντα διακριτική. Δεν την είχα γνωρίσει προσωπικά. Εχω γνωρίσει, όμως, πολλούς άλλους που την ήξεραν και την αγάπησαν –«είναι δικός μου άνθρωπος», έλεγε χθες η μεταφράστρια και μελετήτρια του Τσίρκα Χρύσα Προκοπάκη– και όλα αυτά τα χρόνια μιλούν για τον άνθρωπο που στάθηκε φρουρός ακοίμητος στο έργο του ανθρώπου που συντρόφευσε στη ζωή της. «Τακτοποιούσε τα πάντα, φρόντιζε τα πάντα, είχε μιαν υπομονή θαυμαστή», θυμόταν η Χρύσα Προκοπάκη. Ολοι όσοι την γνώρισαν μιλούν για την ευρύτητα του πνεύματός της. Είτε όταν επρόκειτο να δεχθεί στο σπίτι της μεταπτυχιακούς, τότε, φοιτητές της Φιλολογίας που έκαναν το διδακτορικό τους στο έργο του Στρατή Τσίρκα, πανεπιστημιακούς με σπουδαίο έργο σήμερα. Ολοι την θυμούνται να κλείνει διακριτικά την πόρτα της βιβλιοθήκης και να αφήνει τους μεταπτυχιακούς, χωρίς ενοχλητικές απαγορεύσεις και λογοκρισίες, να «περιηγηθούν» στη γοητεία των χαρτιών και των σημειώσεων, είτε όταν αποφάσισε, το 1997 να δωρήσει το αρχείο του Στρατή Τσίρκα στο ΕΚΕΒΙ. Είχε πάντα την άποψη ότι το αρχείο των ανθρώπων που έζησαν σημαντικά γεγονότα έπρεπε να είναι προσβάσιμο από τους μελετητές της Ιστορίας.
«Είχε κάνει κάτι δικό της;», με ρώτησε χθες ένας συνάδελφος. Οχι, πρωτογενές έργο δεν είχε η Αντιγόνη Χατζηανδρέα κι ας είχε γαλουχηθεί με τη γαλλική κουλτούρα της αστικής ελληνικής παροικίας της Αιγύπτου τον Μεσοπόλεμο κι ας ήταν τα γαλλικά της καλύτερα από τα ελληνικά της. Ομως δεν είναι σπουδαίο έργο το να δώσεις χώρο, να στηρίξεις και να φροντίσεις το έργο ενός άλλου, δεν είναι σπουδαίο έργο να φροντίσεις αυτό να γίνει κτήμα και μέρος της παιδείας πολλών; Αυτό ήταν το «μικρό» έργο της κυρίας Αντιγόνης.


Πηγή: Η Καθημερινή
Δημοσιεύτηκε στις 11/09/2012