Η γυναίκα θρύλος

ΒΙΟΓΡΑΦΙΑ

Ποια ήταν η Σιμόν ντε Μπωβουάρ; Το τέρας του σκανδαλοθηρικού Τύπου ή μια γυναίκα δυναμική, παθιασμένη για γνώση και για ελευθερία; Η Υγκέτ Μπουσαρντό ξετυλίγει σαν μυθιστόρημα τη ζωή της συγγραφέως του «Δεύτερου φύλου»

ΛΑΜΠΡΙΝΗ ΚΟΥΖΕΛΗ 

Στο τέλος της δεκαετίας του 1970 δύο τίτλοι της Γαλλίδας Σιμόν ντε Μπωβουάρ σημείωναν μεγάλη εκδοτική επιτυχία στην Ελλάδα: το Δεύτερο φύλο και Οι αναμνήσεις μιας καθωσπρέπει κόρης. Σήμερα, μολονότι Το δεύτερο φύλο (πρωτομεταφρασμένο το 1958) διασώζεται σε πρόσφατη έκδοση, οι Μανδαρίνοι (Μαίανδρος, 1961), το μυθιστόρημα της Μπωβουάρ που τιμήθηκε με το βραβείο Γκονκούρ, βρίσκονται μονάχα στα παλαιοπωλεία- μαζί με το υπαρξιακό Για μια ηθική της αμφισβήτησης και την υπόλοιπη εργογραφία της γαλλίδας φιλοσόφου και λογοτέχνιδας, που είχε μεταφραστεί σχεδόν στο σύνολό της από τις εκδόσεις Γλάρος του Μπάμπη Γραμμένου.

Η ειρωνεία είναι ότι αυτή η πολυγραφότατη συγγραφέας και σύμβολο του φεμινιστικού κινήματος, που αγωνίστηκε για τη χειραφέτηση της γυναίκας, στη συλλογική μνήμη βρίσκεται στη σκιά ενός άνδρα. Η ιδιότυπη ερωτική και πνευματική σχέση της με τον Σαρτρ είναι ο πρώτος συνειρμός που συνοδεύει το όνομα Μπωβουάρ, παραπονούνται οι σοβαροί μελετητές του έργου της.


Στη σημερινή εποχή, που αγαπά τα σκάνδαλα και τις αμφιλεγόμενες προσωπικότητες, ο θυελλώδης δεσμός της με τον αμερικανό μυθιστοριογράφο Νέλσον Αλγκρεν και οι λεσβιακές σχέσεις της είναι τα επόμενα θέματα στην ατζέντα Μπωβουάρ, όπως τεκμηριώνουν οι σχετικές εκδόσεις, και κατά τους εορτασμούς των 100 χρόνων από τη γέννησή της το 2008 στη Γαλλία περισσότερη συζήτηση είχε προκαλέσει το εξώφυλλο του «Νouvel Οbservateur» με τη γυμνή Μπωβουάρ να συναρμολογεί τον περίφημο κότσο της όρθια μπροστά στον καθρέφτη παρά οι νέες μελέτες για την απήχηση του έργου της.

Εκμεταλλευόμενη το ενδιαφέρον για τη ζωή της Μπωβουάρ, η βιογραφία της Μπουσαρντό, γραμμένη με ευαισθησία και απολαυστική στην ανάγνωση, μας οδηγεί επιδέξια να ανακαλύψουμε εκ νέου το ξεχασμένο έργο της. Ο αναγνώστης που ζητεί πληροφορίες για την Μπωβουάρ, υπενθυμίζει η βιογράφος, έχει ως αποκλειστική πηγή τα έργα της, όπου η ίδια καταθέτει λογοτεχνικές εκδοχές της ζωής της. «Ανικανοποίητη, ψυχρή,πριαπική,νυμφομανής,λεσβία,με εκατό εκτρώσεις,όλα αυτά ήμουν εγώ,ακόμη και άγαμη μητέρα» γράφει στα απομνημονεύματά της για τη δημοσιότητα που απέκτησε με την έκδοση του Δεύτερου φύλου και απεικονίζει την ερωτική ζωή της με τον Αλγκρεν στους Μανδαρίνους προκαλώντας την οργή του.

Η ζωή της σε έντεκα στιγμές

Να γίνει διάσημη συγγραφέας, αυτό ήταν που λαχταρούσε περισσότερο από τα εφηβικά της χρόνια η Σιμόν ντε Μπωβουάρ

Η Μπουσαρντό αναπτύσσει την πολύπτυχη προσωπικότητα της γυναίκας-θρύλου γύρω από έντεκα στιγμές της ζωής της, ξεκινώντας από μια Κυριακή του Δεκεμβρίου του 1921, όταν η καθώς πρέπει κόρη και θρησκευόμενη καθολική χάνει την πίστη της. Καταρρίπτοντας το πρώτο ταμπού της αστικής ανατροφής της, δεν ξαναπάει στην εκκλησία και γίνεται η άθεη που παρέμεινε σε όλη τη ζωή της. Ακολουθούν οι λαμπρές σπουδές, η προετοιμασία για την aggregation, με συμμαθητές τον Μερλό-Ποντύ και τον Κλοντ ΛεβίΣτρος, η επιτυχία της, η είσοδος στην κλειστή κλίκα της Εcole Νormale των Πολ Νιζάν, Σαρτρ και Ρενέ Μαέ- ο οποίος τη βαφτίζει με το χαϊδευτικό ψευδώνυμο «Κάστορας»-, η έλξη προς τον Σαρτρ, η στενή τους σχέση και η «οικογένεια» από διανοουμένους, θαυμαστές και ερωμένες που σχηματίζεται γύρω τους. Τα δράματα ζήλιας και επιρροής, ο μικρόκοσμός τους με τα καφέ και τις εκδρομές, ο διάπλους του Ατλαντικού το 1947 και η συνάντηση με τον αμερικανό εραστή της. Η επιτυχία του Δεύτερου φύλου που εξαργυρώνεται στο πρώτο της αυτοκίνητο, τα βιβλία της, η έκδοση της πολιτικής επιθεώρησης «Les Τemps Μodernes», ο θάνατος του Σαρτρ, τα γηρατειά.

Πίσω από το ιδιωτικό εκτυλίσσεται το δημόσιο: η ζωή στη Γαλλία της Κατοχής και της Απελευθέρωσης, οι αγώνες για την ανεξαρτησία της Αλγερίας και η εναντίωση στον πόλεμο του Βιετνάμ, οι έντονες σχέσεις κομμουνιστών και υπαρξιστών, η ανάπτυξη του φεμινιστικού κινήματος, οι ζυμώσεις της γαλλικής διανόησης στο διάστημα ενός αιώνα.

Η Μπουσαρντό αποτολμά διακριτικές ερμηνείες της γαλλικής κοινωνίας και των συμπεριφορών της, αποφεύγοντας όμως την κριτική σε πρόσωπα. Δίνει μια ισορροπημένη βιογραφία, από την οποία αναδύονται οι συνέχειες του προσώπου της Μποβουάρ. Προβάλλει μια γυναίκα δυναμική, κυριευμένη από πόθο για γνώση και για ελευθερία, η οποία πάλεψε ενάντια σε κάθε σύμβαση και έζησε με μεγάλη ένταση διότι ήξερε ότι «ο θάνατος καταδικάζει την επίγεια ύπαρξη, τη μία και μοναδική, να είναι πλούσια και μεστή», η οποία παραμένει πάντοτε επίκαιρη.

Υπουργός και βιογράφος

Από αριστερά ο Ζαν-Πολ Σαρτρ, ο Μπορίς Βιαν και η γυναίκα του και η Σιμόν ντε Μπωβουάρ. Η πολύπλοκη σχέση της με τον Σαρτρ είναι ο αυτόματος συνειρμός που προκαλεί το όνομά της

Πολιτικός και συγγραφέας, η 75χρονη Υγκέτ Μπουσαρντό είναι μια πολυσχιδής προσωπικότητα.Ηταν υποψήφια στις προεδρικές εκλογές του 1981 στη Γαλλία ως επικεφαλής του Ενωμένου Σοσιαλιστικού Κόμματος και την ίδια δεκαετία διετέλεσε υπουργός Περιβάλλοντος στις σοσιαλιστικές κυβερνήσεις του Πιερ Μορουά και του Λοράν Φαμπιούς.

Εχει γράψει δοκίμια και πεζογραφήματα και έχει βιογραφήσει τη Γεωργία Σάνδη,τη Σιμόν Βέιγ,την Αγκαθα Κρίστι,τη Ναταλί Σαρότ και τη Σιμόν Σινιορέ. Στον παρόντα τόμο σέβεται, προγραμματικά,το βιογραφικό περίγραμμα που είχε ήδη σχεδιάσει η Μπωβουάρ για τον εαυτό της με τα πολυσέλιδα απομνημονεύματά της,την εκδοθείσα αλληλογραφία της και τις συνεντεύξεις που παραχώρησε στην αμερικανίδα πανεπιστημιακό Ντίρντρι Μπαιρ, την εγκεκριμένη βιογράφο της. Κρατώντας αποστάσεις από την αγιοποίηση,την αποκαθήλωση και την πιασάρικη παραφιλολογία της κλειδαρότρυπας,ζωντανεύει το πρόσωπο του «μνημείου» Μπωβουάρ με πολύχρωμα μικροστοιχεία αντλημένα από τα έργα της. Διότι,μην ξεχνάμε,λέει η βιογράφος,ότι πρόκειται για μια γυναίκα που όταν ρωτήθηκε στα δεκαπέντε της«Τι θέλετε να γίνετε όταν μεγαλώσετε;», απάντησε:«Διάσημη συγγραφέας» . Αυτό το μέλλον λαχταρούσε και κανένα άλλο.