ΓΝΩΡΙΜΙΑ - ΕΠΑΦΗ

Το ιστολόγιο Πενταλιά πήρε το όνομα
από το όμορφο και ομώνυμο χωριό της Κύπρου.
Για την επικοινωνία μαζί μας
είναι στη διάθεσή σας το ηλεκτρονικό ταχυδρομείο:
pentalia74@gmail.com

dimanche 16 septembre 2012

Η απουσία εμπιστοσύνης


Της Pίτσας Mασουρα
Αφουγκράζομαι κάθε λεπτό την ανάσα της κοινωνίας. Συνειδητοποιώ τον διαρκή κίνδυνο, τη μετέωρη αγωνία. Διακρίνω τις ακρωτηριασμένες στιγμές των πολλών. Πιάνω στον αέρα την αίσθηση του εφήμερου των καιρών. Αύριο δεν ξέρουμε τι θα μας ξημερώσει. Περνούν μπροστά μου οι ζωές, μικρές, μεγάλες, σπουδαίες, ασήμαντες. Ζωές πάντως. Επιστρέφω στις περασμένες δεκαετίες. Αναζητώ τα χαμόγελα του παρελθόντος και μαζί τη φευγαλέα αίσθηση της εμπιστοσύνης. Νεκρή φύση. Τίποτα γνώριμο. Απολειφάδια και ακινητοποιημένα χείλη, δίχως σημάδια ύπαρξης πραγματικής ζωής.

Ελπίζω μπορεί να σημαίνει και εμπιστεύομαι. Ποιον, πώς και γιατί τώρα πια; Η εμπιστοσύνη είναι αναγκαία για την εύρυθμη λειτουργία των σχέσεων των ανθρώπων, κυβερνήσεων και πολιτών, αγορών και κυβερνήσεων και ούτω καθεξής. Ο Tony Judt, διαπρεπής ιστορικός της μεταπολεμικής Ευρώπης, σε διάλεξή του το 2009, στο Πανεπιστήμιο της Νέας Υόρκης, αναφέρθηκε εκτενώς στο θέμα «εμπιστοσύνη». Η εμπιστοσύνη, είπε, δεν είναι αφηρημένη έννοια. Αν δεν έχουμε εμπιστοσύνη στους τραπεζίτες ότι θα φερθούν έντιμα ή στα εποπτικά όργανα ότι θα πιάσουν τους ανέντιμους στο χρηματιστήριο ή αυτούς που φοροδιαφεύγουν, τότε ο καπιταλισμός θα μείνει από καύσιμα. Οι αγορές δεν γεννούν αυτομάτως εμπιστοσύνη. Αντιθέτως, είναι στη φύση του οικονομικού ανταγωνισμού, όποιος πρώτος παραβεί τους κανόνες να θριαμβεύσει (έστω και βραχυπρόθεσμα), αφήνοντας πίσω τους ανταγωνιστές του με ηθικές ευαισθησίες. Αλλά ο καπιταλισμός δεν μπορεί να επιζήσει για καιρό με τέτοιες κυνικές συμπεριφορές. Και αν επέζησε ώς τώρα πιθανώς να οφείλεται στο ήθος της αυτοσυγκράτησης, της εντιμότητας και του μέτρου που συνόδευαν την ανάδυσή του. Οι συνθήκες αυτές έχουν εκλείψει. Μια οικονομία της αγοράς βασισμένη στο συμβόλαιο δεν μπορεί να τις γεννήσει απ’ τα σπλάχνα της, γι’ αυτό και πολλοί συχνά αναφέρονται στη διαβρωτική απειλή που αποτελούν για τις κοινωνίες οι ανεξέλεγκτες οικονομικές αγορές και τα ακραία φαινόμενα πλούτου και φτώχειας.
Η απουσία εμπιστοσύνης επηρεάζει αρνητικά τη λειτουργία μιας κοινωνίας. Δείτε ένα παράδειγμα, μας λέει η συγγραφέας και ακτιβίστρια Jane Jacobs. Αν δεν εμπιστευόμαστε ο ένας τον άλλον, αν δεν φροντίζουμε μαζί να διατηρήσουμε τη γειτονιά μας καθαρή, τότε, οι πόλεις μας θα γίνουν φρικτές. Αλλά η εμπιστοσύνη δεν θεσμοθετείται. Ετσι και κλονιστεί, είναι σχεδόν αδύνατον να αποκατασταθεί. Υπάρχουν ενδείξεις πως οι άνθρωποι εμπιστεύονται ο ένας τον άλλον ή εμπιστεύονται το σύστημα, όταν τηρουμένων των αναλογιών βιώνουν μια εύλογη ισότητα στο εισόδημα. Οσο πιο ίση είναι μια κοινωνία, τόσο μεγαλύτερη εμπιστοσύνη υπάρχει και, παράλληλα, κοινή ηθική ματιά στα πράγματα. Σε διαιρεμένες κοινωνίες, το πιθανότερο είναι ότι μια μειοψηφία, ή ακόμη και μια πλειοψηφία, θα αναγκαστεί να ενδώσει, συχνά ενάντια στη θέλησή της. Και όταν φτάνει η ώρα των κοινωνικών μεταρρυθμίσεων, η προσέγγιση εκ μέρους των κυβερνώντων είναι διστακτική, τη στιγμή ακριβώς που πρέπει να επιχειρηθεί η μεγάλη ανατροπή.
Αυτές τις ώρες, η Ελλάδα αναζητεί απεγνωσμένα τη χαμένη Ατλαντίδα: Την Εμπιστοσύνη. Στον δημόσιο βίο, στον ευρωπαϊκό χώρο, στο παγκόσμιο στερέωμα. Κάθε της κίνηση την απομακρύνει ή τη φέρνει πιο κοντά σ’ αυτόν τον στόχο. Στους αχανείς ευρωπαϊκούς διαδρόμους δεν υπάρχουν Ντε Γκολ, Αντενάουερ, Μιτεράν. Μόνον η φιγούρα του Τζουζέπε ντι Λαμπερντούζα, του ήρωα του «Γατόπαρδου», που διαρκώς ψιθυρίζει: Για να συνεχίσεις να υπάρχεις πρέπει να αλλάξεις. Βλέπω, όμως, τους γηραιότερους Σμιτ, Κολ και Ντ’ Εστέν, αλλά και τους νεότερους Ντράγκι, Μόντι, Ολάντ. Υπάρχει η μαγιά, εν ολίγοις. Και εν πάση περιπτώσει, πολιτικοί και οικονομολόγοι που αντιλαμβάνονται ότι, αν δεν επέλθει τώρα η μεγάλη αλλαγή προς όφελος του Ανθρώπου, είναι υπαρκτός ο κίνδυνος να επικρατήσουν τα άκρα. Ο Κέινς δίδασκε ότι η οικονομική πολιτική του φασισμού δεν θα μπορούσε να τελεσφορήσει μακροπρόθεσμα χωρίς πολέμους, κατοχές και εκμετάλλευση. Γι’ αυτό και θεωρούσε αναγκαία την προσπάθεια αποτροπής μιας νέας βαθιάς ύφεσης, ενώ παράλληλα αγκάλιαζε τις προνοητικές αρετές του κράτους κοινωνικής πρόνοιας... Ας ξεσκονίσουν τα βιβλία τους εκείνοι που έχουν το μαχαίρι και ας παλέψουν για την επιστροφή της εμπιστοσύνης ανάμεσά μας. Αλλιώς, βαλτώνουμε κανονικά.
Οι αλλαγές είναι θέμα εμπιστοσύνηςΗ έννοια της εμπιστοσύνης δεν είναι αφηρημένη. Προκύπτει και ανακύπτει ανά πάσα στιγμή. Χωρίς αυτήν, οι αλλαγές δύσκολα θα περάσουν από το ανθρώπινο χωνευτήρι και ας θυμούνται πολλοί τον Τζουζέπε ντι Λαμπερντούζα, που έλεγε στην εποχή του: Για να συνεχίσεις να υπάρχεις, πρέπει να αλλάξεις.


Πηγή: Η Καθημερινή
Δημοσιεύτηκε στις 16/09/2012

Aucun commentaire:

Enregistrer un commentaire