Λήμματα - αγραμματοσύνη, αίνιγμα, αυτοφτιαγμένος, δανειστές, επιπόλαιοι, νόμισμα, προτεστάντες, ταυτότητα, υπόδυση.

Του Βασίλη Παπαβασιλείου

 

 

αγραμματοσύνη. Ισχυρό κίνημα. Στις τάξεις του ξεχωρίζουν δύο ομάδες: οι επαρκώς και οι ανεπαρκώς αγράμματοι. Αυτές συγκρότησαν το μέτωπο εναντίον των φθόγγων και υπέρ των φωνηέντων που μας δρόσισε το φετινό καυτό καλοκαίρι και επανεμφανίστηκε σεπτεμβριάτικα με αφορμή την έναρξη του νέου σχολικού έτους.

αίνιγμα. Ο σεισμός ήταν πολύ ισχυρός. Προκάλεσε τσουνάμι. Το τσουνάμι παρέσυρε την παράγκα του, την έκανε φύλλο και φτερό. Ο ίδιος, μαζί με την οικογένειά του, έλειπαν. Είχαν πάει στο βουνό να μαζέψουν χόρτα. Ετσι γλίτωσαν. Κάποια στιγμή επέστρεψαν και είδαν ότι το ακίνητο δεν ήταν εκεί. Ο αρχηγός της οικογένειας απευθύνθηκε σ' έναν γείτονα. «Βρε αθεόφοβε, δεν σου έλεγα τόσα χρόνια "χτίσ' το επιτέλους το ρημάδι!"; Ορίστε, τώρα έμεινες χωρίς σπίτι». «Και τι με νοιάζει εμένα;», απάντησε αυτός. «Εγώ στο σαράι μένω». Ποιος είναι;

αυτοφτιαγμένος. Η ορθή απόδοση στα καθ' ημάς του όρου «self-made». Το «αυτοδημιούργητος», που είναι η κρατούσα εκδοχή, ανταποκρίνεται εν μέρει στην πραγματικότητα, καθώς παραπέμπει σε διαδικασίες κατά το μάλλον ή ήττον μακράς διάρκειας. Ομως, το στοιχείο αυτό, όπως ξέρουν όλοι, αντιβαίνει πάγιες τάσεις και ροπές του ελληνικού ψυχισμού. Αντίθετα, το «αυτοφτιαγμένος» συνδέεται άμεσα με την αυθυποβολή, που σε κάνει να νομίζεις ότι ανήκεις στη Δύση, ότι έγινες πλούσιος (με δανεικά κι αγύριστα) και ότι δεν έχεις ανάγκη κανέναν. Οπότε ακολουθεί μοιραία η ανώμαλη προσγείωση.

δανειστές. Είναι συνήθως χώρες με πολύ υψηλό επίπεδο πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης. Χαρακτηριστικό παράδειγμα η Φινλανδία. Αντίθετα, ως δανειζόμενες σταδιοδρομούν χώρες με πολλά και πολύ υψηλού επιπέδου τριτοβάθμια εκπαιδευτικά ιδρύματα (τα οποία αδικούνται μονίμως στις διεθνείς διαδικασίες αξιολόγησης λόγω οργανωμένης συνωμοσίας), με ακόμη περισσότερους πανεπιστημιακούς και χιλιάδες άνεργους πτυχιούχους. Χαρακτηριστικό παράδειγμα δεν χρειάζεται. Το ζούμε.

επιπόλαιοι. Εγιναν οι αρχαίοι Ελληνες «λόγω μεγάλου βάθους» (Φρειδερίκος Νίτσε) και οι σύγχρονοι απόγονοί τους «λόγω ασύλληπτης ρηχότητας» (Γεώργιος Χατζηπετρής).

νόμισμα. Εχει δίκιο ο Πέτρος Μάρκαρης («ΤΑ ΝΕΑ», 8/9/2012). Ως εργαλείο συναλλαγών δεν είναι το παν. Υπό την έννοια αυτή, τι ευρώ, τι δολάριο, τι δραχμή; Ως θεμέλιο, όμως, της κοινωνικοπολιτικής συνύπαρξης το νόμισμα (που, στα ελληνικά, μην το ξεχνάμε, σημαίνει πίστη, αμοιβαία εμπιστοσύνη) υπερβαίνει το βεληνεκές του απλού εργαλείου. Συμπαραδηλώνει το βάθος και τη στερεότητα του δεσμού που συνδέει τα μέλη μιας κοινότητας. Υπό την έννοια αυτή εξηγείται ο φόβος των Ελλήνων για την επιστροφή στη δραχμή. Είναι ο φόβος ότι «θα μείνουμε μεταξύ μας» και ότι αυτή θα είναι η πιο φριχτή τιμωρία μιας εξουδετερωμένης πολιτικής κοινότητας και η σκληρή εκδίκηση της δεύτερης σημασίας του όρου «νόμισμα».

προτεστάντες. Ηταν φαίνεται οι τύποις ορθόδοξοι πρόγονοί μας, οι οποίοι μας έμαθαν ότι «πρέπει να ξοφλάμε τα χρέη μας». Εκείνοι, όμως, εννοούσαν ότι η αποπληρωμή των εξοφλήσιμων χρεών σε αφήνει απερίσπαστο να απολαύσεις τα εξ ορισμού ανεξόφλητα χρέη που σημαδεύουν κάθε ανθρώπινη ζωή. Στα τελευταία περιλαμβάνεται ό,τι μας βρήκε χωρίς απαραίτητα να το 'χουμε προγραμματίσει ή επιδιώξει και χωρίς να μας το οφείλει κανείς. Είναι η συνάντηση με έναν άνθρωπο που μας πρόσεξε λίγο περισσότερο απ' ό,τι αξίζαμε. Μια φράση από ένα βιβλίο που μας έπεσε απ' τα χέρια λίγο πριν μας πάρει ο ύπνος. Κάποιες νότες που έσμιξαν με τις δροσοσταλίδες του πρωινού. Και ούτω καθεξής.

ταυτότητα. Αμφιλεγόμενη υπόθεση. Η ταυτότητα δεν πιστοποιεί απλώς ότι είσαι αυτός που είσαι. Δεν είναι μια ουδέτερη διαπιστωτική πράξη. Σε δεύτερο χρόνο και σε συλλογικό επίπεδο προσλαμβάνει κανονιστικό χαρακτήρα. Σου λέει ότι δεν μπορείς να κάνεις παρά μόνον αυτό που είσαι. Ολα τα ρατσιστικά στερεότυπα συνδέονται με τις συλλογικές ταυτότητες. Είναι μια παραλλαγμένη εκδοχή της φυλακής που σημαίνει το «να είσαι κάποιος», σύμφωνα με τον Λουίτζι Πιραντέλο.

υπόδυση. Ως αρχή πλαισιώνει την ύπαρξη του τυχοδιώκτη, του λαθρεπιβάτη της Ιστορίας. Η καθολική υπόδυση είναι ο τρόπος που οικειοποιείται τον κόσμο ο έξω από τον χορό που ξαφνικά βρίσκεται μέσα - για υποκειμενικούς ή αντικειμενικούς λόγους. Το να ζεις παραπλεύρως ή κατ' απομίμησιν είναι μια μορφή τιθάσευσης ή εξημέρωσης του τρόμου που γεννά η συνειδητοποίηση ότι βρέθηκες κατά λάθος, ανεπίγνωστα ή από σπόντα μέσα στην παραζάλη του πραγματικού κόσμου.

 

 

Πηγή: www.tanea.gr

Δημοσιεύτηκε στις 15/09/2012